Noord-Korea - Een andere manier van kijken

Zuid- en Noord-Korea Wiet Proesmans

Begin mei 2013 reisde ik naar Noord-Korea. Midden in een tijd van verhoogde politieke spanning rond het Koreaanse schiereiland, terwijl internationaal het politieke haantjesgevecht ten volle aan de gang was. Van al dat gekrakeel was ter plaatse hoegenaamd niets te merken. Integendeel, reizen naar Pyongyang in de gevreesde 'DPRK' bleek zeer relax en bijna als vanzelfsprekend te gaan. Een reis naar dit land met multiple waarheden is een unieke ervaring en bovenal zeer interessant.

 

De Engelstalige Bradt gids stelde het 5 jaar geleden reeds zo:

"De Democratische Volksrepubliek van Korea vocht zich een weg doorheen een onbeschrijfelijke oorlog en bouwde zichzelf vanuit de asse terug op. Gedurende meer dan een korte tijd was het  economisch beter af dan zijn zuidelijke buur Zuid-Korea. Noord-Korea doorstond het meer dan 60 jaar moeilijkheden in het licht van massieve militaire aanwezigheid aan zijn grenzen, bedreigingen, bedekte en onbedekte economische sancties, zware energie tekorten, natuurrampen en pure hongersnood. Het is geen suïcidale staat en alle berichten van zijn nakende ondergang werden telkenmale weerlegd door de loop van de geschiedenis. Strategieën die gebaseerd zijn op het geloof dat de staat van binnenuit zal imploderen zullen niet alleen als 'fout' bewezen worden, maar zullen in de eerste plaats de zwakke en arme bevolking van het land treffen. Want de gevolgen van de economische sancties en de jaarlijkse weerkerende hongersnoden zonder structurele oplossing treffen vooral de man van de straat. En dat is het nu juist mijn punt. Noord-Korea wordt altijd afgeschilderd als die kleine schurkenstaat vol met bommen en raketten, met zijn grote dictator die de wereld laat beven van angst, zijn elite, enzovoort en zijn gebrainwashte automaten van een bevolking. Wel, dat is het niet. En op het moment van dit schrijven lijkt het makkelijker dan ooit om erheen te reizen en alles met je eigen ogen te aanschouwen en je er een beeld van te vormen."

 

Deze eerste impressie en overdenking is een oproep om zelf naar de DPRK te reizen, er de mensen te ontmoeten en de dialoog aan te gaan. Een oproep om een genuanceerd beeld mee naar huis te brengen. Want uiteindelijk geldt ook hier: ‘Das Ware ist das Ganze’.

 

Een andere geestesgesteldheid

Uiteraard dient eenieder dit voor zichzelf uit te maken, maar voor vertrek bedacht ik me dat, wilde ik de enkele dagen in Noord-Korea ten volle benutten, ik er goed zou aan doen om de hedendaagse drang om elke reis door de lens van mijn camera te beleven, thuis zou laten. En die instelling bleek ook heel erg goed te werken eenmaal ter plaatse.

 

Die andere ingesteldheid maakten mijn reis een heel stuk relaxter. Want alhoewel alle programma's voor de DPRK de reiziger naar diezelfde officiële 'must sees' brengen, en je niet eenvoudigweg de straat kan inwandelen, blijft er heel veel te zien van het dagelijkse leven én krijg je wel degelijk de kans om de lokale bevolking te ontmoeten. Dat ik niet voor alles en nog wat en te pas en te onpas een camera bovenhaalde ontdooide ook heel erg mijn relatie met mijn 2 gidsen. Zij hoefden immers niet heel de tijd 'nee' tegen me te zeggen, of, zoals die enkele keren dat ik het wel vroeg, een of ander flauw excuus te verzinnen dat nergens op sloeg.

 

Ontmoetingen

De mensen die je ontmoet zijn in een eerste aanvoelen nogal geremd om een gesprek met je aan te knopen en niet heel erg vlot in de omgang . Waarschijnlijk is dit in de eerste plaats omdat ze beleefd willen overkomen en meer gereserveerd zijn dan die leuke Nederlandse dame bij de kassa in het warenhuis. Ik herinner me dat de mensen in Zuid-Korea nu ook weer niet je modale Amerikaanse burger zijn wat aaibaarheidsfactor betreft. Bovendien zijn de Noord-Koreanen meer dan 60 jaar gebrainwasht over de 'witte duivels' en de kapitalistische westerse vijand. Een gesprekje zou hen wel eens in echte problemen kunnen brengen, zo moeten ze wel denken, want je weet nooit wat die twee gidsen aan mijn zijde zoal kunnen gaan rapporteren. Maar wellicht is de belangrijkste reden hun verlegenheid om het feit dat ze geen andere taal spreken dan het 'chosonok'. Want wanneer je na de bovenstaande 'ontdooiing' de moeite en de tijd neemt om met mensen te praten (de oude schaakspelers in het Moransan park, de waitress in het hotel, de familie in de bowlinghall, de arbeider in de Study Hall for the People, de dame op straat met haar inkopen, die jongen op rollerskates in Kaesong,  ...) dan openen ze zich als een Pioenroos in de zomer en voel je een warme menselijke verbondenheid. En vermijd je te praten over politieke zaken en andere gevoelige 'grote' onderwerpen, maar hou je het bij het menselijke leven van alledag, dan zijn je gidsen heel blij om je van de nodige vertaling te voorzien.

 

What the people don’t know, they can’t reject

Alhoewel de leiders van de DPRK de grote trom van de 'Juche' (de zelfvoorziening) roeren, zijn alle materiële (en immateriële) zaken van essentieel belang voor de economie en de samenleving slechts een aangepaste kopij. De Chinese auto waarin we rondrijden mag in Noord-Korea dan wel 'Pyongyang' heten, ik en met mij ook de gidsen die het vertellen, weten heel goed dat hij in Shenyang in Noord-China wordt gemaakt. Datzelfde geldt voor de gsm's die je overal ziet, die drang van Noord-Korea om de ruimte te gaan ontdekken, zelfs de nood om over een 'eigen' kernwapen te beschikken (Mao deed het hun voor in de desastreuze eind jaren '60). Hoe harder ze willen verschillen van de wereld, hoe minder ze dat doen. De architectuur, de propaganda, de Mansudae kunsten ... je krijgt steeds de indruk dat je het al eens eerder hebt gezien. Zo ook worden historische feiten naar eigen inzichten aangepast (Was het niet Noord-Korea dat het zuiden binnenviel in de jaren '50?), alle buitenlandse media geweerd en geblokkeerd, het telefoonnetwerk afgesloten, de bewegingsvrijheid voor binnen- en buitenlanders beperkt. Diezelfde totalitaire trekken zijn niet uniek en vind je ook terug in in Iran, Cuba, en zelfs in de VS of Europa.

 

Maar zoals bijvoorbeeld in het geval van Myanmar wordt bewezen, duwt de dialoog hoe minimaal ook naar kleine veranderingen. Microscopisch voor het waarnemend oog, maar dikwijls zeer groot voor het dagelijkse leven van de man op het veld of in de straat. Vandaar ook dit pleidooi voor meer reizen en reizigers naar Noord-Korea.

 

Wereldbeeld

Voor wat betreft het wereldbeeld van de Noord-Koreanen, dat is, op zijn zachtst uitgedrukt, vertekend. Het land is niet aangesloten op de internationale media noch op het internet. De politieke propagandamachine beheerst het leven. Vooral de bevrijdingsoorlog tegen de Japanners en de burgeroorlog tegen Zuid-Korea en zijn 'imperialistische' (geallieerde) bondgenoten blijven een onuitputbare bron van inspiratie en zelfrechtvaardiging.

 

Niet zonder reden. Om je een idee te geven: in slechts 3 jaar tijd vielen in de burgeroorlog tussen Noord en Zuid meer dan 4 miljoen slachtoffers. Nadat het land 3 jaar lang het gruwelijke theater was van de oorlog tussen het Westen en het communistische blok, werd bij de ondertekening van de wapenstilstand de demarcatielijn terug vastgelegd op ... exact dezelfde plaats als bij de aanvang van de oorlog.  In het Westen mag deze oorlog dan al 'vergeten' zijn, in Noord-Korea wordt de herinnering aan de bombardementen met napalm door de VS elke dag levend gehouden. De militaire dictatuur en zijn elite houdt de wonden van het verleden open en laat geen gelegenheid onbenut om de haat tegen het Westen aan te wakkeren.

 

En net daarin ligt mijn verwondering. Want ondanks die niet aflatende propaganda, blijken de mensen die je in Noord-Korea tegenkomt ook gewoon mensen, met lief en leed van elke dag. En met een gezonde zin voor esthetiek en humor die bijzonder te smaken valt.

 

Kleine veranderingen

Lees daarom niet alleen de huidige economische en politieke analyses voor je op reis vertrekt. Zij kunnen niet alles uitleggen. Lees vooral ook over de Koreaanse cultuur en gebruiken. Over de gemeenschappelijke geschiedenis van het schiereiland, van de relatie met China en Japan en met de wereld. Van het belang van het Confucianisme, het leger en de grote leiders uit het verleden. Over bijvoorbeeld de vorming van het eerste eengemaakte koninkrijk. Het latere uiteenvallen en herenigen van zovele staatjes. Net zoals in België hebben de 'aanvallen' van buitenaf door de Chinezen, de Mongolen, de Japanners en later ook de Westerse mogendheden de volksaard gevormd.
Zelf vond ik de gelijkenis met de gebruiken en volksaard in Zuid-Korea minstens zo frappant als de verschillen. En dat na 60 jaar 'onafhankelijkheid'.

 

In Noord-Korea valt veel te leren over de kracht van de groep en de relativiteit van het individu. Maar dat leest veel bedreigender dan het in realiteit is. Vanaf mijn check in op de luchthaven van Beijing, tot mijn vertrek vanuit Dandong naar Shanghai, heb ik me geen enkel ogenblik onwelkom of onveilig gevoeld. Integendeel. Mijn reis verliep bijzonder relaxt en alle contacten heel gemoedelijk. In de kleine details bespeurde ik veranderingen voor het dagelijkse leven van de Noord-Koreanen. Het openstellen van nieuwe regio's voor internationale reizigers sinds januari 2013 betekent misschien ook een lichte dooi? In alle geval voor mijzelf zeker een reden om nog eens terug te gaan!

 

Ook interessant?



Andere artikels die je misschien ook interesseren:

Armenië - Kruispunt van beschavingen

Andere... (Azië)    2024   Sophie De Craene

• Armeense erfgoed en gastvrijheid
• Culinaire reis
• Avontuurlijke ontdekkingen

Diep in de Kaukasus vind je Armenië, een land doordrenkt van eeuwenoude geschiedenis en ooit behorend tot een van de machtigste rijken in Azië. Als rustpunt op de oude Zijderoute fungeerde Armenië als brug tussen Oost en West. Vanaf de 17e eeuw verloor het echter deze positie en werd het een speelbal...

Zuid-Korea - rondreis door de Aziatische Tijger

Zuid- en Noord-Korea    2023

• 12-daagse rondreis 
• Topbezienswaardigheden
• Voor foodies en kunstliefhebbers


Zuid-Korea heeft de afgelopen jaren een enorme internationale boost gekend op cultureel vlak. Zo kunnen fans in alle uithoeken van de wereld liedjes meezingen van bekende K-Pop-groepen als BTS of Blackpink of scènes naspelen uit de populaire serie Squid Game. Na het megasucces van Psy's 'Gangnam Style' in 2012 snakten mensen naar meer...

China - Op zoek naar het originele Shangri-La

China    2023   Robin Vanhuysse

• 7-daagse begeleide rondreis 
• Ervaar het mythische walhalla in de Himalaya
• Authentieke inzichten en belevenissen


Shangri-la, een naam die resonantie vindt in het aardse paradijs en zijn weg vindt naar onze moderne wereld dankzij James Hilton's meesterwerk, "Lost Horizon," gepubliceerd in 1933. Hilton verbeeldde een mythisch paradijs diep verborgen voorbij het westelijke deel van de Himalaya, een vallei op het Tibetaanse...

close
close